FAZODEM

Farmaceutische zorg voor personen met dementie”

In Vlaanderen hebben naar schatting 132.000 mensen een of andere vorm van dementie. Door de vergrijzing en de stijgende levensverwachting zal dit aantal de komende jaren met 42,7% zal stijgen. De laagdrempeligheid van de apotheek, het vertrouwen dat de (huis)apotheker krijgt van zijn patiënten en de mogelijkheid tot samenwerking met andere gezondheidswerkers, bezorgen de apotheker een bevoorrechte plaats in de gezondheidszorg. Hierdoor heeft de apotheker een onmiskenbare rol te vervullen in de zorg voor personen met dementie en hun mantelzorgers.

Het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen werkte in samenwerking met Koninklijke Apothekersvereniging van Antwerpen, Provinciebestuur Antwerpen, Vlaams Apothekers Netwerk vzw (VAN), Domus Medica, Universiteit Antwerpen en Katholieke Universiteit Leuven, het FAZODEM-project uit. Tijdens dit project werd nagegaan wat de mogelijke rol is van de huisapotheker binnen het zorglandschap inzake dementie, met aandacht voor de farmacotherapie en voor de omgeving van de patiënt. Met behulp van de verschillende ontwikkelde materialen willen we de apotheker de nodige kennis en houvast bieden.

Deze website werd ontwikkeld als onderdeel van het FAZODEM-project en is een aanvulling op de kaft: “Farmaceutische zorg voor personen met dementie”. Je kan op deze website de verschillende ontwikkelde digitale materialen en de folders per thema terugvinden.

Op deze pagina lichten we kort de inhoud van de map toe per onderdeel. Ben je geprikkeld om zelf met de FAZODEM-map aan de slag te gaan? Deze kan je bestellen via Politeia, de uitgever van de FAZODEM-map.

Volg ook een FAZODEM-opleiding!

In 2018 organiseerden VAN in samenwerking met het Instituut voor Permanente Studie voor Apothekers (IPSA) een reeks theoretische lessen over dementie en de rol die de apotheker hierbij kan spelen. Kon je er niet bij zijn? De slides van de lessen kan je hier downloaden:

E-learning

Er zijn twee e-learnings gemaakt rond de FAZODEM, die beiden terug te vinden zijn op de website van IPSA.  

Deel 1:

Basisinformatie over dementie

Het eerste deel geeft je een overzicht van wat dementie inhoud in verschillende facetten. Wat is de prevalentie? Welke vormen van dementie zijn er? Wat gebeurt er juist in de hersenen? Hoe zit het met de erfelijkheid en de preventie van dementie? Op deze en veel andere vragen vind je een wetenschappelijk onderbouwd antwoord in het kennispakket dat je kan terugvinden op de website.

Heb je geen FAZODEM-map?

Beknopte info over verschillende dementie-gerelateerde thema’s kan je terugvinden in deze folder die VAN ontwikkelde. Specifiek op zoek naar informatie over de preventie van dementie? Deze folder (of FR versie) die het ECD ontwikkelde in het kader van de campagne Sanimemorix vertelt je meer over hoe je levensstijl de ontwikkeling van dementie kan beïnvloeden.

Enkele interessante links:

Het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen en de regionale expertisecentra dementie: www.dementie.be

  • Bij de expertisecentra kan je terecht met al je vragen over dementie, zowel als zorgverlener, patiënt of mantelzorger. Kijk snel op hun website voor het expertisecentrum in jouw regio.

Enkele interessante filmpjes:

Ontwikkeld in het FAZODEM-project:

  • Kennispakket Dementie (in de FAZODEM-map)
  • E-learning (via Meduca of IPSA)

 

Deel 2:

Medicatie bij dementie

Er zijn momenteel twee groepen van medicatie die worden voorgeschreven bij dementie: de cholinesterase-inhibitoren en memantine. Deze werken echter enkel symptomatisch, geven veel vervelende bijwerkingen en hebben niet bij iedereen een gunstig effect. De behandelende arts moet de behandeling nauwgezet opvolgen en zorgvuldig evalueren of een behandeling moet worden verder gezet of niet. Ook als apotheker kan je een belangrijke rol spelen in het medicatie-beheer van personen met dementie.

Ontwikkeld in het FAZODEM-project:

  • Geneesmiddelen bij dementie – praktische gids voor de apotheker (in de FAZODEM-map)
  • Geneesmiddelenfiches (in de FAZODEM-map)
    • Vier handige fiches, die per molecule een beknopt overzicht geven over o.a. de indicatie, de werking, het doseringsschema, aandachtspunten, pletbaarheid, …
  • Digitale checklist bij een eerste aflevering (op de FAZODEM-website)
    • Een handige checklist per molecule, die je in staat stelt om in enkele muisklikken de juiste informatie over de medicatie op te zoeken aan de balie, zoals de indicatie en dosering, terugbetaling, controle van interacties, …
  • Patiëntfolders (op de FAZODEM-website)
    • Bijsluiters zijn vaak moeilijk leesbaar. Deze patiëntfolders omvatten de belangrijkste informatie in een duidelijk taal, aangevuld met afbeeldingen. Handig om in de apotheek te overlopen met de patiënt en/of mantelzorger en mee te geven. Er is een bijsluiter voorzien voor elke vorm van medicatie.

Deel 3:

Tijdige detectie van dementie

Er zit een periode van twee à drie jaar tussen het opmerken van de eerste symptomen en het stellen van een diagnose. Dit is vaak een periode van grote onzekerheid en frustratie, bij zowel de persoon met beginnende dementie als diens omgeving. Een diagnose brengt vaak opluchting met zich mee, omdat er dan een duidelijke reden is gevonden voor de problemen en de familie en de patiënt eindelijk optimaal kunnen worden ondersteund.
In onze folder kan je al wat informatie terugvinden over hoe je dementie tijdig kan herkennen en hoe je in gesprek kan gaan met je patiënt of de mantelzorger wanneer je je zorgen maakt om de cognitieve achteruitgang van een patiënt.

Ontwikkeld in het FAZODEM-project:

  • Signalenwaaier dementie: symptomen en hoe deze te bespreken in de apotheek (in de FAZODEM-map)
  • Folder: “Oei… ik vergeet, en nu?” (in de FAZODEM-map en op de FAZODEM-website)
  • Formulier: “Met geheugenproblemen naar de arts, niets vergeten?” (in de FAZODEM-map en op de FAZODEM-website
  • Voorbeeldbrief: “Aankaarten mogelijke signalen dementie” (op de FAZODEM-website)

Deel 4:

Mantelzorgers van personen met dementie ondersteunen

70% van de personen met dementie woont thuis en kan daar (meestal) rekenen op de hulp van een mantelzorger. De taken van een mantelzorger kunnen veel voldoening geven en worden vaak als een positieve ervaring beschouwd. Toch zouden ook mantelzorgers ook oog voor zichzelf moeten hebben, want 82% van de mantelzorgers die voor iemand met dementie zorgen, is overbelast, of loopt een hoge kans op overbelasting. Dat is meer dan bij andere mantelzorgers. Als apotheker ken je de omgeving van iemand met dementie en vaak heb je meer contact met de mantelzorgers dan met de patiënt zelf. Je kan dus een grote rol spelen in het informeren van de mantelzorger over de valkuilen van de mantelzorg en hoe de mantelzorger zijn draagkracht kan verhogen en signalen van overbelasting kan herkennen.

Enkele interessante links:

Ontwikkeld in het FAZODEM-project:

  • Toolkit: “Mantelzorgers van personen met dementie ondersteunen” (in de FAZODEM-map)
  • Formulier: “Ben ik een overbelaste mantelzorger?” (in de FAZODEM-map en op de FAZODEM-website)
  • Fiche: Tips voor de mantelzorger (in de FAZODEM-map en op de FAZODEM-website)
  • Checklist mantelzorgers ondersteunen (in de FAZODEM-map)

Deel 5:

Ondersteuningsaanbod bij dementie

Er zijn verschillende organisaties die personen met dementie en hun mantelzorgers kunnen ondersteunen in het organiseren van de zorg. De apotheek kan makkelijk fungeren als een oriëntatiepunt, waar je personen kan doorsturen naar de juiste hulpinstelling.

Enkele interessante links:

Merk je als zorgverlener dat er problemen zijn in de zorgsituatie waarbij een persoon met dementie betrokken is? Dan kan je contact opnemen met de Contactpunt Dementie via 078/05.08.19 of contactpuntdementie@dmwvlaanderen.be

Ontwikkeld in het FAZODEM-project:

  • Doorverwijsbrochure (in de FAZODEM-map)
  • Digitale doorverwijsbrochure (op de FAZODEM-website)